Wat is de relatie tussen schuldenaar en schuldeiser? Wat is de rol van de deurwaarder? Is zijn personificatie Jezus, of de Godfather? Uitentuis en Van Ham onderzochten de ‘identiteit’ van de deurwaarder en het karakter van de onvrijwillige, vaak langdurige verbintenis tussen schuldeiser en schuldenaar. De machtsverhouding tussen de twee leidt niet zelden tot agressie bij de schuldenaar, die zich machteloos voelt. In antwoord dekt de schuldeiser zich in, en bewaart hij afstand tot de schuldenaar door middel van protocollen, jargon of zelfs fysieke beveiliging. Het contact tussen de twee lijkt zich volgens gebeitelde paden te voltrekken. Is het mogelijk hier verandering in te brengen? Kan de deurwaarder zichzelf heruitvinden? Zou de schuldenaar hier een rol in kunnen spelen?

In aanloop naar het project deden Uitentuis en Van Ham een aantal voorstellen om een ander licht te schijnen op de relatie tussen schuldenaar en schuldeiser:

> ‘De Schuld Soap’ – Een serie over het contact tussen schuldeiser en schuldenaar. Script en regie zijn in handen van de jongeren met schuld. Zij worden begeleid door professionele filmmakers. De soap draait de gebruikelijke hiërarchische verhoudingen om en geeft de jongeren letterlijk en figuurlijk de regie.

> ‘Het Boekhoudkundig Drama’ – Het juridische jargon van de schuldeiser wordt gecombineerd met de emancipatorische theatertechnieken van Augusto Boal, grondlegger van het ‘Theatre of the Oppressed’. De problemen die naar voren komen in brieven aan schuldenaren worden omgezet in een toneeltekst. Het publiek (waaronder medewerkers van schuldeisende instanties) wordt gevraagd om na het einde van elke scène een andere wending te verzinnen. De acteurs voeren dit ter plekke uit. De theaterstukken worden opgevoerd in vergaderruimtes van schuldeisende instanties en incassobureaus.

> ‘De Bokswedstrijd, een documentaire’ – De training voor de bokswedstrijd tussen deurwaarders en schuldenaren wordt in een documentaire vastgelegd. Hoe bereiden de deelnemers zich voor, fysiek en mentaal?

> ‘Het Huis van de Schuldeiser’ –  Welke invloed hebben formele aspecten zoals architectuur of representatie op de relatie tussen schuldeisers en schuldenaren? Drie jongeren met schulden en drie medewerkers van de afdeling ‘Terugvorderingen’ van het DWI geven in een enquête informatie over de architectuurbeleving van het gebouw van de schuldeiser. Ook beantwoorden zij vragen over de manier waarop het contact er volgens hen uit zou moeten zien. Op basis van de vraaggesprekken werken zij in duo’s de ideale architectonische setting, representatie en taalgebruik uit. Een architect, stylist, vormgever of scriptschrijver zal hun voorstellen verbeelden en/of verwoorden.

Vervolg  

In de laatste weken bleek het onmogelijk vertegenwoordigers van schuldeisende instanties mee te laten werken aan één van de projecten. Zelfs de toegang tot de instanties werd niet toegestaan. Dit heeft geleid tot twee laatste voorstellen, die in samenwerking met de jongeren zullen worden uitgevoerd.

> ‘De Onneembare Vesting’ –  Schuldeisende instanties blijken weinig bereid tot een dialoog over representatie en contact, het zijn onbereikbare diensten. Een te veroveren vesting werd in de Middeleeuwen twee- of driedimensionaal afgebeeld. Tegenstanders of overwinnaars droegen dit beeld van het fort bij zich als protest of als symbool van verovering. Samen met de jongeren met schuld zullen de gebouwen van schuldeisers worden afgebeeld en rondgedragen door schuldenaren en schuldhulpverleners; een protest tegen de onbereikbaarheid van de schuldeisers en een pleidooi voor meer interactie en dialoog.

> ‘De Deurwaarder Nieuwe Stijl’ – Op basis van het vooronderzoek wordt een nieuwe identiteit en communicatievorm door Uitentuis en Van Ham voorgesteld. Deze wordt in een rollenspel aan de jongeren met schulden voorgelegd. Hoe bevalt de deurwaarder nieuwe stijl?