Ongewoon onderzoek

Team 1 – RANKING HAPPINESS

Gezellen: Jonmar van Vlijmen en Ronald Boer

Onderzoek:

‘Wat maakt echt gelukkig? Welke rol spelen geld en schulden bij geluksgevoel?’ Met deze vragen is team 1 hun onderzoek gestart. Om grip te krijgen op het vraagstuk heeft team 1 het ordeningsprincipe van de Piramide van Maslow gebruikt. Het team nam tientallen enquêtes af bij mensen van verschillende leeftijden en vroeg hen welke zaken gelukkig of juist ongelukkig maken. Opvallend was dat alleen bij de respondenten in de leeftijd van 17-22 jaar ‘geld’ in de gelukspiramide wordt genoemd. Dit sluit aan op de constatering van hulpverleningsorganisatie Puur Zuid dat 80 tot 90% van de schulden onder jongeren in Amsterdam ontstaan door overbesteding.

Inzicht:

Tijdens het onderzoek zag team 1 overeenkomsten tussen het omgaan met schuldproblematieken en een oude reinigingsleer. Beide werken stapsgewijs toe naar vrijheid (vrij van schulden zijn) via: bekentenis – steun – inzicht – intentie – handelen – werken en afbetalen. Op basis hiervan vroeg het team zich af of er niet iets moois kan ontstaan uit armoede. Zoals bijvoorbeeld pizza’s, blues en de Rietveld krattenstoel ooit zijn ontstaan uit een gebrek aan geld. Team 1 stelde vast dat de positieve kant van schuldproblematiek is dat schuld voor verbinding zorgt: schuld als lijm. Klik hier voor de voorgestelde interventie.

Team 2 – DE NIEUWE SCHULDEISER

Master: Elke Uitentuis

Gezel: Carina van der Ham

Onderzoek:

Het onderzoek van team 2 is gericht op de schuldeiser. Wie is hij? En hoe kan de bestaande hiërarchische rolverdeling worden doorbroken? Team 2 neemt de deurwaarder hierbij als startpunt. Hij is immers de bemiddelaar tussen schuldenaar en schuldeiser en is de sleutelfiguur in schuldproblematieken. De centrale vraag in het onderzoek is: wie zijn deze mensen eigenlijk en welke structuren bepalen hun handelen?

Inzicht:

Carina infiltreerde in de organisatie van deurwaarders en nam een interview af om meer te weten te komen over de persoon achter de deurwaarder. Dit interview bevestigde het beeld van de deurwaarder en instantie als afstandelijke en anonieme partij. Omdat de deurwaarder afhankelijk is van schuldeiser is zijn rol volgens team 2 niet objectief. Bovendien merkt team 2 op dat de manier waarop hij onteigent of in beslag neemt, een agressieve, onpersoonlijke interventie is. Team 2 stelt een aantal ideeën voor waarin de rol van de deurwaarder een andere invulling krijgt waarmee het contact tussen schuldenaar en schuldeiser verbeterd kan worden. Klik hier voor de voorgestelde interventie.

Team 3 – WATCHING DEBT SHRINK

Master: Taco Stolk

Gezel: Beatrice Puijk

Onderzoek:

In het vooronderzoek heeft team 3 eerst aandacht besteed aan hun eigen rol, de rol van de kunstenaar, in relatie tot de jongeren. De kunstenaar kan zich opstellen als bemiddelaar, schepper of estheet. Wat is hierbij de relatie tussen esthetiek, mediatie en creatie? Wat is de esthetische taal van jongeren met schulden? Uitgangspunt van team 3 is dat de interventie van de kunstenaar zich tussen de verschillende belangengebieden van schuldproblematiek moet begeven. Om de verschillende aspecten van de schuldproblematiek te onderzoeken deed team 3 zowel beschouwend als veldonderzoek. Zo is Beatrice als vrijwilliger aan de slag gegaan in een project met jonge schuldenaren. Bij het ontwikkelen van voorstellen heeft team 3 erop gelet dat deze voldoende abstractieniveau hebben, tot de verbeelding spreken, interactief en confronterend zijn. Omdat de voornaamste schuld onder jongeren telefoonschuld is, werd dit het deelonderwerp. Klik hier voor de voorgestelde interventie.

Team 4 – DE BEELDTAAL VAN SCHULD

Master: Sophie Krier

Gezel: Brigiet van den Berg

Onderzoek:

Kun je weten wat schuld is als je er geen beeld van hebt? Welk beeld hebben wij van schuld? Welke beeldtaal is dominant in de media en wat zegt dit over de ethiek rond schuld? Vragen als deze, over beeldvorming van schuld, staan in het onderzoek van team 4 centraal.

Team 4 heeft gegoogelt naar hoe schuld eruit ziet in de ogen van schuldenaars en heeft deze beelden verzameld. De resultaten van de zoekterm zijn veelzeggend wat betreft de beeldclichés rond schuld. Beelden die veel terugkwamen zijn: Handen in het haar / Fysiek geld / Lege zakken / Nummers & brieven / Boze mensen / Diagrammen / Wijzende handen / Vastzitten / Kop in het zand. Beelden die team 4 ‘zwarte dozen’ noemt: ze zijn zo vaak gebruikt dat ze eigenlijk weinig meer zeggen.

Team 4 signaleerde ook een blinde vlek (of zwarte doos) van de financiele wereld, welke treffend is vastgelegd in de documentaire en app Money = Speed: Inside the Black Box door Marijke Meerman en grafisch ontwerpstudio Catalogtree. De documentaire is een visuele reconstructie van de ‘flash crash’ op de beurzen in 2010. Datasnelheid en de abstractie van ‘leverage’ (het vergroten van het eigen vermogen met geleend geld) zijn sleuteltermen. “Vanaf het moment dat ‘leverage’ is uitgevonden, betekende $ 100 in kas = $ 1000 uitlenen – waarna het risico niet meer te meten is.” aldus de documentaire. De dataservers die deze financiële handel ondersteunen, zijn opgeslagen in zogenaamde ‘non-descript buildings’. Het zijn ‘black boxes’ in vorm, maar ook in inhoud.

Inzicht

De financiële wereld is in grote mate gebaseerd op abstractie en logica. Maar als er iets door schuld misgaat, is het geen abstracte of logische, maar een zeer emotionele gebeurtenis.

In de publicatie Schuld. De eerste 5000 jaar van David Graeber wordt de vraag gesteld “Wie is wat verschuldigd aan wie?”. Deze vraag naar het wezen van de bankwereld en het onderzoek naar de beeldtaal van schuld, vormen de aanleiding om een Beeldbank op te richten. Deze Beeldbank levert een andere verbeelding van schuld op voor schuldenaren. De Beeldbank creëert een nieuwe esthetiek of beeldtaal voor schuld.

Om deze nieuwe beeldtaal te ontwikkelen neemt team 4 de thrillers van Hitchcock als inspiratiebron. Hitchcock was namelijk een meester in het leggen van nieuwe verbanden tussen bestaande beelden. De Beeldbank laat zich hierdoor inspireren om nieuwe beelden te construeren van iemand die in de val wordt gelokt. Welke nieuwe regels (à la Hitchcock) kunnen een nieuwe beeldtaal creëren?

Klik hier voor meer informatie over de onderzoekvoorstellen en de reactie van het wetenschapsteam.